“Ruhun elle beraber çalışmadığı yerde sanat olmaz.”

Rönesans döneminin dâhi bilgesi (1452-1519), anatomiden optik ve fiziğe kadar uzanan derin bilgiye sahip sanatkâr, mühendis, matematikçi, bilim insanı, Leonardo da Vinci’nin 500. ölüm yıldönümü, Louvre Müzesinde muhteşem bir sergi ile kutlanmakta.

Cesur ve üstün yaratıcılığı, tükenmeyen ilhamı ve araştırmalarına dayanan derin bilgisi ile yaşadığı zamanın çok ilerisindeki dâhice buluşlarını bu sergide yer alan eserlerinde ve not defterlerinde görmek mümkün.

Eserleri hakkında : “Hiçbirisi zaten kesin biçimde tamamlanmadılar, çünkü mükemmelle ulaşmaktan uzaklar. Ancak kendini eleştirenin sanatı mükemmele daha çok yakınlaşabilir,” diyen Leonardo da Vinci, mükemmel bulmadığı için yaptığı eserlerin hiçbirini de imzalamamış.

Da Vinci’nin yapıtlarındaki renk, ışık ve matematiği çözmeye yönelik yapılan son laboratuvar araştırmalarının sonuçları, sanatçının özel eskiz ve ve not defterlerinin sunulduğu bu özel sergi, bilim ve sanatın her alanında ustalaşmış dâhinin bilinmeyen tekniklerini gösterirken insan, bu başyapıtların karşısında neredeyse huşu içinde saygı duyuyor.

The Virgin of the rocks – Kayalıklardaki Meryem  tablosuna uygulanan kızılötesi reflektografi tekniği ile resmin katmanlarının altına inerek elde edilen ilk çizimlere yakın siyah beyaz görüntüsü

Bir kadın başını bitirmeden önceki çizim çalışmaları:

Bitmiş hali :

Cebinde her zaman bir not defteri bulunduran Da Vinci, insan, hayvan, bitkiler ve ışığın hareketleri üzerinde yaptığı keskin gözlemlerini bu defterlere çizer.  Deneyleri ve  buluşlarına dair ayrıntılı notları yine bu defterlerde tutarmış.  Sayısı yüze yakın olan bu defterlerin bir diğer özelliği de sanatçının, her birinde yazıyı soldan sağa doğru yazması imiş. Tabiatın ve insan zihninin işleyişine dair derin düşüncelerini dile getirdiği notlarından birisinde şunları yazar:

Kırlarda açık havada dolaşarak anlamadığım şeylere cevap aradım. Bu sorular ve diğer garip fenomenler, hayatım boyunca düşüncemi meşgul ettiler… Pratik uygulama her zaman sağlam bir teorik temele dayandırılmalıdır.

Kol, boyun, omuz kasları ve kol kaslarının rotasyon şekilleri:

El eskizleri:

İnsan başının orantıları:

Köpek başı üzerinde çalışmalar:

Uçmak üzerine araştırmaları:

Rüzgâra karşı ve rüzgarla bir uçan kuşları:

Botanik çalışmaları: Ağaçların büyüyüşü, yıldız çiçeği ve orman gülleri:

Pergel ve diğer aletlerin tasarım çizimleri:

Akışkanlar mekaniği ve optik çizimleri:

Hayatı boyunca peşinden gittiği yaratıcı bilgi arayışı ve sanatın ebedi güzelliğini, insanlığa faydalı olmanın coşkusu ile birleştiren yaşam amacını şu sözlerinde yansıtıyordu:

Dilerim işiniz, amacınıza ve tasarımınıza uygun olur.

Yazıdaki tablolar ve çizim defterlerinin fotoğrafları Louvre müzesindeki sergide yazar tarafından çekilmiştir.

Duygu Bruce
2 Ocak, 2020